در راستای گسترش دانش تخصصی و تحلیل مفاهیم پایه‌ای پزشکی، نشست تحلیلی با موضوع "فلسفه پزشکی" با حضور جمعی از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران برگزار شد.

این نشست با حضور دکتر احمدرضا همتی مقدم، پزشک و فارغ‌التحصیل دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دارنده دکترای فلسفه تحلیلی از پژوهشگاه علوم بنیادی (پژوهشکده فیزیک نظری و ریاضیات) برگزار شد. دکتر همتی مقدم که سال‌هاست در حوزه فلسفه پزشکی، فلسفه ذهن و فلسفه تحلیلی فعالیت می‌کند، ابتدا به معرفی ریشه‌های تاریخی فلسفه تحلیلی پرداخت.

تحلیل تاریخی شکل‌گیری فلسفه پزشکی دکتر همتی مقدم در بخش اول سخنان خود به تحلیل تاریخی شکل‌گیری فلسفه تحلیلی و سپس فلسفه پزشکی پرداخت. وی اشاره کرد که در ساختار فیلسوفان جهان امروز دو رویکرد فلسفی اصلی وجود دارد: فلسفه قاره‌ای و فلسفه تحلیلی.

وی توضیح داد که فلسفه تحلیلی در اواخر قرن نوزدهم با شورش برتراند راسل و جورج مور در دانشگاه کمبریج شکل گرفت و دارای دو ویژگی اساسی بود: ۱) آیون‌ستیز بودن (مبتنی بر منطق ریاضی و استدلال دقیق) و ۲) وضوح و شفافیت در بیان (اجتناب از بیان‌های مبهم و کلی).

سخنران افزود که در سال ۱۹۲۲، گروهی از فیزیکدانان، ریاضیدانان و منطق‌دانان در وین (حلقه وین) شکل گرفتند و ویژگی‌های اساسی علم را به دو معیار اصلی خلاصه کردند: قابلیت پیش‌بینی (پریشن) و عینیت (آبژکتیویتی). این رویکرد به نام "پوزیتیویسم منطقی" شناخته شد.

شکل‌گیری فلسفه پزشکی به عنوان شاخه‌ای از فلسفه علم دکتر همتی مقدم در ادامه به شکل‌گیری فلسفه پزشکی به عنوان شاخه‌ای از فلسفه علم پرداخت و گفت: "فلسفه پزشکی به عنوان یک شاخه مستقل از فلسفه علم، در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی شکل گرفت. این شکل‌گیری در شرایطی رخ داد که تا دهه ۱۹۵۰، پزشکی به عنوان یک 'هنر' شناخته می‌شد، نه یک علم."

وی افزود: "در این دوره، فیلسوفان و پزشکانی چون آنگل هارت و پلگرینو شروع به بررسی مفاهیم پایه‌ای پزشکی کردند: تعریف سلامت و بیماری، ماهیت علیت در پزشکی، روش‌های تشخیص و درمان، اخلاق پزشکی."

سخنران اشاره کرد که این تلاش‌ها منجر به انتشار اولین ژورنال‌های تخصصی فلسفه پزشکی شد، از جمله "کلینیکال فیلسوفی مدسین" در سال ۱۹۷۳ و "فلسفه پزشکی" توسط انجمن فلسفه پزشکی اروپا.

تأثیرات فلسفه پزشکی بر روش‌های بالینی در بخش بعدی سخنان خود، دکتر همتی مقدم به تأثیرات فلسفه پزشکی بر روش‌های بالینی اشاره کرد:

۱. تغییر در رویکرد تشخیصی وی گفت: "قبل از دهه ۱۹۸۰، کتاب‌های درسی پزشکی عمدتاً بر بیماری‌ها تمرکز داشتند. برای مثال، در کتاب‌های دهه ۱۹۷۰، تقریباً هیچ اشاره‌ای به علائم بیماری‌ها (مانند سرفه) نبود، بلکه مستقیماً به بیماری‌ها ارجاع داده می‌شد. فلسفه پزشکی این رویکرد را تغییر داد و بر 'تشخیص مبتنی بر علائم' (Symptom-Based Diagnosis) تأکید کرد."

وی افزود: "در سال ۱۹۸۳، هریسون شروع به اضافه کردن بخش‌های مربوط به علائم بیماری به کتاب درسی خود کرد. امروزه، در آخرین نسخه‌های کتاب‌های درسی پزشکی، بخش عمده‌ای از محتوا به علائم بیماری و روش‌های تشخیصی اختصاص یافته است."

۲. توسعه روش‌های تشخیص مبتنی بر شواهد سخنران درباره روش‌های تشخیص مبتنی بر شواهد (Evidence-Based Medicine) گفت: "در دهه ۱۹۹۰، مفهوم پزشکی مبتنی بر شواهد در کانادا شکل گرفت و سپس در سراسر جهان گسترش یافت. این روش بر استفاده از شواهد علمی قوی در فرآیند تصمیم‌گیری بالینی تأکید دارد."

وی افزود: "با این حال، این رویکرد هم مورد نقد فیلسوفان قرار گرفته است. برخی از فیلسوفان علم استدلال می‌کنند که پزشکی مبتنی بر شواهد گاهی اوقات از مبانی پاتوفیزیولوژیکی غفلت می‌کند و بیش از حد بر داده‌های آماری تمرکز دارد."

۳. تأثیر بر اخلاق پزشکی دکتر همتی مقدم درباره اخلاق پزشکی گفت: "فلسفه پزشکی همچنین نقش مهمی در توسعه اخلاق پزشکی ایفا کرده است. در جوامع غربی که فاقد ساختارهای اخلاقی مبتنی بر ادیان بودند، نیاز به چارچوب‌های اخلاقی منظم برای حل مسائل پیچیده پزشکی (مانند سقط جنین، ایوتانازی و توزیع منابع محدود) احساس می‌شد."

وی افزود: "این تلاش‌ها منجر به ایجاد کمیته‌های اخلاق پزشکی در بیمارستان‌ها شد. با این حال، چالش‌هایی در اجرای این سیستم‌ها وجود دارد، زیرا اعضای این کمیته‌ها باید هم دانش پزشکی و هم دانش اخلاقی را داشته باشند.