علي بن حسين بن علي بن ابي‌طالب، مشهور به امام سجاد و زين العابدين ??- ??ق چهارمين امام شيعيان. مدت امامت وي ?? سال بود. امام سجاد(ع) در واقعه کربلا حضور داشت؛ ولي به علت بيماري، در جنگ شرکت نکرد. لشکر عمر بن سعد پس از شهادت امام حسين(ع) او را همراه اسيران کربلا به کوفه و شام بردند. خطبه امام سجاد در شام باعث آگاهي مردم از جايگاه اهل بيت شد.
واقعه حره، نهضت توابين و قيام مختار در زمان امام سجاد(ع) روي داد. مجموعه ادعيه و مناجات امام سجاد(ع) در کتاب صحيفه سجاديه گرد آمده است. رساله الحقوق، شامل ?? حقّ از حقوق خدا و بندگان، مردم و حاکمان، والدين و فرزندان، همسايگان و ... از آثار اوست.
بنابر روايات شيعه، امام سجاد(ع) به دستور وليد بن عبد الملک با سمّ به شهادت رسيد. مدفن وي در قبرستان بقيع کنار قبر امام حسن مجتبي(ع)، امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق(ع) است.
امام سجاد(ع) داراي فضائل بسياري بود. براي نمونه از عبادت و کمک به فقراي او موارد متعددي گزارش شده است. امام نزد اهل سنت نيز جايگاه والايي داشته و آنها علم و عبادت و ورع او را ستوده‌اند.
علي بن حسين بن علي بن ابي‌طالب، مشهور به امام سجاد(ع) و امام زين‌العابدين(ع)، چهارمين امام شيعيان و فرزند امام حسين(ع) است و بنا بر قول مشهور، در سال ??ق متولد شده است. اما بنابر اقوال ديگر، سال تولد امام چهارم، حدود ?? يا ?? قمريا سال ??ق دانسته شده است. وي بخشي از حيات امام علي(ع) و نيز دوران امامت امام حسن مجتبي(ع) و امام حسين(ع) را درک کرده است.در روز تولد امام سجاد(ع) اختلاف وجود دارد. برخي تولد او را در روز پنج‌شنبه پانزدهم جمادي الثاني ذکر کرده‌اند. اربلي روز تولد را پنجم شعبان دانسته است . نهم شعبان نيز گفته شده است.
نام و نسب مادر علي بن الحسين، از مسائل اختلافي است؛ شيخ مفيد نام مادر وي را شهربانو يا شاه‌زنان، دختر يزدگرد، پسر شهريار بن کسريو شيخ صدوق، او را دختر يزدگرد، پسر شهريار پادشاه ايران مي‌داند که هنگام وضع حمل او از دنيا رفته است.
امام سجاد ( عليه السلام ) :
" پسرک من! بر بلا شکيبا باش و به حقوق ديگران تجاوز مکن و کسي را ياري مکن که زيان آن براي تو بيش از سود آن براي اوست."
شهيدي ،زندگاني علي بن الحسين (ع) ???? ش ص ???
کنيه امام سجاد(ع)، ابوالحسن، ابوالحسين، ابومحمّد،‌ابولقاسم و ابوعبداللّه گزارش شده و القاب وي، زين العابدين، سيدالساجدين، سجاد، ذو الثفنات، هاشمي، علوي، مدني، قرشي، علي‌اکبر است. امام سجاد(ع) در زمان خويش به نام‌هاي «علي‌الخير»، «علي‌الاصغر» و «علي‌العابد» شهرت داشته است.
تاريخ دقيق شهادت امام سجاد(ع) روشن نيست؛ برخي آن را سال ??ق و برخي ديگر ??ق دانسته‌اند. درباره روز درگذشت امام سجاد(ع) هم اختلافاتي وجود دارد؛ از جمله شنبه ?? محرم،و ?? محرم. گزارش‌هاي ديگري نيز از جمله ??،??، و ?? محرم در منابع ديده مي‌شود.
شهادت امام سجاد(ع)، به دستور وليد بن عبد الملک و با سمّ گزارش شده است. مزار او در قبرستان بقيع کنار قبر امام حسن مجتبي(ع)، امام محمد باقر(ع) و امام جعفر صادق(ع) است. سن امام هنگام شهادت ?? سال گفته شده است.
امام سجاد(ع) در واقعه کربلا و در روزي که امام حسين(ع) و يارانش به شهادت رسيدند، به شدت بيمار بود به گونه‌اي که در مواردي که مي‌خواستند او را به قتل برسانند،  عده‌اي گفتند: او را همين بيماري که دارد کفايت مي‌کند.
کوفه
پس از واقعه کربلا، امام سجاد و اهل بيت امام حسين(ع) را به اسيري گرفتند و روانه کوفه و شام کردند. هنگام بردن اسيران از کربلا به کوفه، بر گردن امام سجاد(ع) غل و جامعه [جامعه، طوق مانندي است که دست‌ها و گردن را با آن به هم مي‌بندند] نهادند و چون بيمار بود و نمي‌توانست خود را بر پشت شتر نگاهدارد هر دو پاي او را بر شکم شتر بستند.
بنابر برخي گزارش‌ها، امام سجاد(ع) در کوفه خطبه‌اي ايراد کرده است؛ ولي توجه به شرايط کوفه و سختگيري و بي‌رحمي مأموران حکومت و بيم کوفيان از آنان، پذيرفتن چنين گزارشي را دشوار مي‌سازد. سخنان امام سجاد(ع) در خطبه کوفه، به خطبه او در مسجد اموي دمشق بسيار شبيه است. ازاين‌رو احتمال مي‌رود که با گذشت زمان راويان حادثه‌ها را با هم آميخته باشند.
ابن زياد، امام سجاد(ع) و ساير اسيران کربلا را در زندان نگهداشت و نامه‌اي به شام نوشت و از يزيد کسب تکليف کرد. يزيد پاسخ داد، اسيران و سرهاي شهيدان کربلا را به شام بفرستد. ابن زياد، امام سجاد(ع) را غل بر گردن نهاد و با اسيران همراه محفّر بن ثعلبه روانه دمشق کرد.
 
امام سجاد ( عليه السلام ) :
" حق کسي که به تو بدي کند اين است که بر او ببخشي و اگر دانستي که بخشيدن او بد است، داد خود را از او بگيري . خداي تبارک وتعالي گويد بر کسي که بدو ستم رسيده باشد و دادخواهي کند گناهي نيست "
شهيدي ،زندگاني علي بن الحسين (ع) ???? ش ص ???
 
شام
نوشتار‌هاي اصلي: خطبه امام سجاد (ع) در شام و خطبه امام سجاد در شام (متن)
امام سجاد(ع) در مسجد شام خطبه‌اي خواند و خود و پدر و جد خويش را به مردم شناساند و به شاميان گفت که آنچه يزيد و کارگزاران او بر زبان‌ها انداخته‌اند، درست نيست. پدر او خارجي نيست و نمي‌خواسته است جمعيت مسلمانان را بر هم بزند و در بلاد اسلام فتنه برانگيزد. او براي حق و به دعوت مسلمانان به پاخاست تا دين را از بدعت‌هايي که در آن پديد آمده، بزدايد و به سادگي و پاکي عصر جدّ خود برساند.
بازگشت به مدينه
به نوشته شيخ مفيد، خاندان امام حسين (ع)، به دستور يزيد، از شام به سوي مدينه حرکت کردند. امام سجاد(ع) که ?? سال پس از واقعه کربلا زنده بود،^. همواره تلاش مي‌کرد ياد و خاطره شهداي کربلا را زنده نگه دارد. امام هر گاه آب مي‌نوشيد به ياد پدر بود و بر مصايب امام حسين(ع) گريه مي‌کرد و اشک مي‌ريخت.
در روايتي از امام صادق(ع) آمده است، «امام زين العابدين(ع) چهل سال بر پدر بزرگوارش گريه کرد، در حالي که روزها روزه بود و شب‌ها به نماز مي‌ايستاد، هنگام افطار که غلام حضرت براي ايشان آب و غذا مي‌برد، حضرت مي‌فرمود: فرزند رسول خدا(ص) گرسنه کشته شد! فرزند رسول خدا تشنه، کشته شد! و پيوسته اين سخن را تکرار مي‌کرد و گريه مي‌کرد به گونه‌اي که اشک‌هاي آن حضرت با آب و غذايش مخلوط مي‌شد. پيوسته اين گونه بود تا رحلت کرد.