حضرت زينب نوه گرانقدر پيامبر اکرم (ص) و دختر اميرالمومنين(ع) و حضرت فاطمه الزهرا(س)است.ايشان بانوي خردمندي است که قدرت شگرفي در پاسداري از آرمانهاي قيام عاشورا داشت. زندگينامه حضرت زينب(س) را مي توان به تولد، ازدواج، واقعه عاشورا و وفات تقسيم کرد. در اين بخش به زندگي ?? ساله مفسر و معلم قرآن، بانو "عقيله بني هاشم" مي پردازيم.

تولد حضرت زينب (س) 

حضرت زينب کبري(س) سومين فرزند امام علي (ع) و فاطمه (س)، اولين دختر و يکي از شخصيت هاي بي نظير و مؤثر در دنياي اسلام است که در روز ? جمادي الاول سال پنجم يا ششم هجري قمري (پس از صلح حديبيه و دو سال بعد از ولادت امام حسين بن علي (ع)) در محلّه بني هاشم شهر مدينه منوّره به دنيا آمد.

نام و القاب حضرت زينب(س) 

بر اساس روايات متعدد، پيامبر اکرم(ص) نام حضرت زينب را براي دختر حضرت فاطمه(س) انتخاب کردند که اين نام توسط جبرئيل از سوي خداوند به پيامبر (ص) گفته شده بود.(شريف القرشي، السيده زينب، ????ق، ص??)

نام مبارک آن حضرت، " زينب " در لغت به معناي درخت نيکو منظر و خوشبو و يا به معناي «زين أب» يعني افتخار و ‏زينت پدر است ‎. کنيه گراميشان، ام الحسن و ام کلثوم است.

براي ايشان، القاب فراواني نقل شده است، همانند عقيله بني هاشم، عالِمه غير معلَّمه، عارفه، موثّقه، فاضله، کامله، عابده آل علي، معصومه صغري، امينهاللّه، نائبهالزهرا، نائبهالحسين، عقيله النساء، شريکه الشهداء، بليغه، فصيحه و شريکهالحسين. (جزائري، الخصائص الزينبيه، ????ق، ص??-??)

حضرت زينب(س) را به سبب سختي هاي بسياري که در زندگي ديد، ام المصائب نيز لقب داده اند. درگذشت جدش پيامبر(ص)، بيماري و به شهادت رسيدن مادرش، شهادت پدرش اميرالمؤمنين(ع) ، شهادت برادرش امام مجتبي(ع)، واقعه کربلا و به اسارت رفتن در کوفه و شام از جمله وقايع سخت و تلخ زندگي وي به شمار مي آيد. ( امين، اعيان الشيعه، ????ق، ج?، ص???)

ازدواج و همسر حضرت زينب (س)

حضرت زينب (س) با عبداللَّه جعفر (پسر عموي خود) ازدواج کرد. برخي از مورخين تاريخ اين ازدواج را سال هفدهم هجري مي‏ دانند. (زينب کبري عقيله بني هاشم ،حسن الهي،ص??)

فرزندان حضرت زينب (س)

در برخي منابع از چهار پسر به نام هاي:علي، عون، عباس، محمد و يک دختر به نام ام کلثوم به عنوان فرزندان زينب(س) و عبدالله نام برده شده است. (ابن الاثير، أسد الغابه، ????ق، ج?، ص???)

عون و محمد در واقعه کربلا به شهادت رسيدند. (مفيد، الارشاد، ????ش، ج?، ص???)

معاويه براي فرزندش يزيد از ام کلثوم دختر حضرت زينب(س) خواستگاري کرد؛ ولي امام حسين (ع) او را به همسري پسر عمويش قاسم بن محمد بن جعفر بن ابي طالب درآورد. (امين، اعيان الشيعه، ????ق، ج?، ص???) 

ويژگي ها، فضايل اخلاقي حضرت زينب(س)

اين بانوي بزرگ، داراي قوت قلب، فصاحت زبان، شجاعت، زهد و ورع، عفاف و شهامت فوق العاده بود. امام حسين(ع) هنگام ديدار، به احترامش از جا بر مي خاست. زينب کبري، از جدش رسول خدا(ص) و پدرش اميرالمؤمنين و مادرش فاطمه زهرا(س)حديث روايت کرده است. (الحسين في طريقه الي الشهاده، ص??) 

علم و سخنوري

سخنان و خطبه هاي زينت(س) را در کوفه و همچنين در دربار يزيد، که همراه با استدلال به آيات قرآن بود، بيانگر دانش او دانسته اند. (کحّاله، أعلام النساء، ????، ج?، ص??-??)

مقام وصايت و نيابت

مقام وصايت و نيابت، از امتيازات و خصلت هاي ويژه حضرت زينب (س) است، در پرتو اين مقام بلند معنوي و انساني حضرت زينب(س) عهده دار کم سابقه ترين مأموريت، براي يک زن در طول تاريخ گرديده است‎. به هر حال مقام و استعداد و دانايي زينب که وي را عقيله بني هاشم نيز ناميده اند، از مقام و استعداد افراد عادي بسيار برتر است.

عبادت

حضرت زينب(س) شب ها به عبادت مي پرداخت و در دوران زندگي، هيچ گاه تهجّد را ترک نکرد. آنچنان به عبادت اشتغال ورزيد که ملقّب به «عابده آل علي» شد. (جعفر النقدي، زينب الکبري بنت الامام، ص??)

صبر و استقامت

حضرت زينب را تجسم و نماد صبر جميل ناميده اند. مقاومت در راه پاسداري از حريم دين، کنترل نفس خود در برابر ناملايمات و ضعف نشان ندادن در مقابل دشمن و عدم شکوه در حضور مردم را از جمله ويژگي هاي صبر زينب(س) نام برده اند. ( « حضرت زينب(س)، نماد صبر جميل»، خبرگزاري حوزه )

او در روز عاشورا ، هنگام ديدن پيکر خونين برادرش چنين گفت:«بار خدايا! اين قرباني و کشته در راه خودت را از ما (خاندان پيامبر) بپذير.» (فيض الاسلام، خاتون دوسرا، ????ش، ص???)

تعليم و تفسير قرآن ‎

حضرت زينب (س) فرزند پيامبر، که قلب او محل نزول وحي و قرآن و فرزند علي (ع) از مفسرين قرآن است؛ بنابراين جاي تعجبي ندارد که ايشان نيز معلم و مفسر قرآن بودند. بر اساس روايت متعدد حضرت زينب(س) در کوفه براي زنان قرآن را تفسير مي کردند. (محلاتي، رياحين الشريعه، ????ش، ج?، ص??)

نقش حضرت زينب(س) در کربلا

وقتي امام حسين(ع) پس از امتناع از بيعت با يزيد، از مدينه به قصد مکه خارج شد، زينب نيز با دو تن از فرزندانش به نامهاي محمد و عون، همراه برادر گشت. در طول نهضت عاشورا، نقش فداکاريهاي عظيم زينب، بسيار بود.

او در واقعه عاشورا مصيبت از دست دادن عزيزترين کسانش يعني برادران، فرزندان و فرزندان برادر را متحمل شد اما همه اين مصيبت ها را تحمل نمود و در پاسخ سوال طعن آميز ابن زياد که پرسيد:کار خدا را با برادر و اهل بيت خود چگونه يافتي؟

حضرت زينب(س)فرمود:

"و ما رأيتُ الاّ جميلاً...؛ من جز خير و زيبايي چيزي نديدم‏ ... (غم نامه کربلا، ترجمه محمد محمدي اشتهاردي، ص ???)

روايت است که او با دست خود لباس جنگ بر تن دو فرزندش پوشانيد و هر دو را در رکاب امام حسين (ع) به محل شهادت فرستاد. همچنين پس از شهادت فرزندان به سوگ آنان ننشست؛ چرا که اين دو قرباني را براي آن مرد بزرگ بسيار کوچک مي ديد و نگران آن بود که با اشک او در دل مولايش امام حسين (ع) شرم يا اندوهي راه يابد.

حضرت زينب (س) از امام زين العابدين (ع) مراقبت کرد و بدليل مريضي ايشان ، رياست قافله اسرا را برعهده داشت و در کاخ يزيد هم با خطبه اي از خود و برادر مقتولش حسين بن علي دفاع کرد.

خطبه حضرت زينب (س) در مجلس يزيد

پس از عاشورا، اسيران را به کوفه بردند و در آنجا با وضع دلخراشي گرداندند. در بدو ورود به کوفه، حضرت زينب(س) در حضور يزيد براي حاضران خطبه اي خواند به طوري که همه شگفت زده شدند و تحت تاثير آن قرار گرفتند. (طبرسي، الاحتجاج، ج?، ص???)

اين سخنراني يکي از مهم ترين و مؤثرترين خطبه ها در دفاع از حقانيت حسين بن علي تلقي شده است.

حذيم بن شريک الاسدي درباره خطبه حضرت زينب (س) مي گويد:

«سوگند به خدا! کسي را مانند زينب، در سخنوري توانا نديدم؛ چنانکه گويي از زبان اميرالمؤمنين علي(ع) سخن مي گويد. بر مردم نهيب زد:خاموش باشيد! با اين نهيب، نه تنها آن جماعت انبوه ساکت شدند، بلکه زنگ شتران نيز از صدا افتاد !»( طبرسي، الاحتجاج، ج?، ص???-??? )

محتواي خطبه حضرت زينب(س)

زينب(س) خطبه خود را با حمد خدا و درود بر پيامبر(ص) و آيه اي از قرآن درباره بدکاران آغاز کرد و سپس با استناد به آيه اي درباره سنت الهي مهلت دادن به ستمکاران، به سرزنش يزيد در ستم بر اهل بيت امام حسين (ع) و گرداندن آنها در شهرها پرداخت و علت اين برخورد زشت يزيد را کينه او از جنگ بدر دانست.

او در ادامه فرجام بد يزيد را يادآور شد و قاتلان و ستمکاران واقعه کربلا را نفرين کرد و در پايان با اشاره به اختصاص يافتن اهل بيت به وحي و نبوت، تلاش يزيد براي محو ياد آنان را بي نتيجه دانست. (سيد بن طاوس، اللهوف علي قتلي الطفوف، ص???-???)

پيامد خطابه هاي زينب (س)

• 
  

  حمد پروردگار و درود بر پيامبر اسلام(ص)

  
  


• 
  

  رسوايي يزيد و همراهان و ملامت مردم ‎

  
  


• 
  

  اشاره به سنت الهي در مهلت دادن به کفار

  
  


• 
  

  نفرين بر يزيديان و اشاره به عاقبت ستمکاران،

  
  


• 
  

  ثبت تاريخ عاشورا ‎

  
  


• 
  

  جاودانگي اهل بيت

  
  


• 
  

  رساندن پيام شهيدان کربلا

  
  

وفات حضرت زينب (س) و محل دفن ايشان 

حضرت زينب کبري (س) پس از تحمل آلام، محنت ها و مصائب گوناگون در سن ?? سالگي ديده از جهان فرو بستند.

در تاريخ وفات حضرت زينب کبري (س) اختلاف نظر وجود دارد، اما مشهور اين است که آن حضرت در ?? رجب سال ?? هجري روز يکشنبه وفات کرده است. (زينب الکبري من المهد الي اللحد، ص???)

برخي نيز درگذشتش را ?? رجب دانسته اند. (قرشي، السيده زينب، ص??? )

در مورد محل دفن حضرت زينب(س) ديدگاههاي متفاوتي وجود دارد.
منبع:namnak.com